Leestip: Wie houdt je warm in de winter? – Berend Boudewijn

Kort na de dood van onze lieve hond Bommel kreeg ik van mijn zus het boek ‘Wie houdt je warm in de winter?’ van Berend Boudewijn. Aanvankelijk deinsde ik terug van die titel. Grote Emoties lagen zeer waarschijnlijk op de loer! Maar ik kon het boek toch niet goed wegleggen. Het blijkt een prachtig, ingetogen verhaal over juist ook de schoonheid van verloren liefde.

Berend Boudewijn is regisseur, vertaler, presentator en schrijver. Hij was directeur van de Haagse toneelgroepen Arena & de Nieuwe Komedie en van de Amsterdamse Stadsschouwburg. Als pionier van de Nederlandse televisie verwierf hij grote nationale bekendheid, met als hoogtepunt de BB Kwis: in 1973 werd hij bekroond met de Televizier-Ring. In een ver verleden was Boudewijn getrouwd met Hedy d’Ancona en in 1992 trouwt hij met schrijfster, zangeres, vertaalster en televisiepersoonlijkheid Martine Bijl. Met haar blijft hij bijna dertig jaar samen – tot aan haar dood als gevolg van een hersenbloeding, in 2019. Op 87-jarige leeftijd levert Boudewijn het boek ‘Wie houdt je warm in de winter?’ af: een lief eerbetoon aan die lange, liefdevolle relatie met zijn ’M’.

Sober en soms amusant

Het boek ‘Wie houdt je warm in de winter’ is feitelijk een verzameling korte verhaaltjes: herinneringen aan een lang en gelukkig leven met zijn inmiddels overleden vrouw, vaak opgewekt door een voorwerp of een plek in het grote huis waarin de hoofdpersoon zich bevindt. We volgen deze hoofdpersoon in de derde persoon, maar het is overduidelijk Berend Boudewijn zelf. Zijn dagelijkse beslommeringen vragen om een nieuwe routine en kleine taken worden avontuurlijke ondernemingen, zoals het wekelijkse bezoek aan de supermarkt: “En onbezorgd winkelen in de supermarkt om voedsel te verzamelen, zoals het een zoogdier betaamt – een verbazend volle kar voor een sober levende, solitaire man. Heimelijk tevreden met het winkelwagentje als verkapte rollator.”

Dagelijkse beslommeringen vragen om een nieuwe routine en kleine taken worden avontuurlijke ondernemingen

Als een buitenstaander becommentarieert de hoofdpersoon zijn doen en laten, beziet zichzelf als een personage. En hoe buitenstaanders dat personage dan weer bezien. Zijn geheugen lijkt hem herinneringen op te dringen, maar soms ook te onthouden. In hinkstapsprongen dient het verleden zich aan, zijn rijke, gevarieerde bestaan, het geluk van een lang en gelukkig huwelijk. Met licht ironische toetsen beschrijft Berend Boudewijn het leven van een man wiens vrouw er niet meer is. En het leven mét haar, zoals dat is opgeslagen in zijn geheugen. Sober en soms amusant, en daardoor des te indringender.

Klein geluk

Recensent Lies Schut noemt het boek in de Telegraaf heel mooi ‘een lappendeken aan herinneringen’. De typische details van een getrouwd leven, zoals de trouwdatum als standaard code voor de kluisjes in hotels, een verjaardagskalender die door haar is bijgehouden en in het theater haar bezorgde aansporing om te controleren of zijn telefoon uitstaat, zijn ontroerend in hun eenvoud, juist omdat je als lezer weet dat dat allemaal voorgoed voorbij is. Samen jam maken van vruchten van de moerbeiboom in eigen tuin, theaters bezoeken, zwijgend de zaterdagkranten doornemen en talloze afleveringen van The Crown kijken: klein geluk, dat zo groot wordt als het verleden tijd blijkt.

De typische details van een getrouwd leven, zoals de trouwdatum als standaard code voor de kluisjes in hotels

Uiteindelijk concludeert Boudewijn dat zijn ‘M.’ en hij hun geluk niet op konden – en analyseert wat voor prachtige uitdrukking dat is. “We konden ons geluk niet op. Hij struikelt min of meer over de uitdrukking. De betekenis dringt onverwacht tot hem door. Letterlijk. Wat raak! In de roos! Inderdaad, zo was het. Het kon niet op. Een simpele uitdrukking, maar beter beschrijven kan niet. […] Geluk. Ze lepelden het zorgeloos naar binnen. Water uit de kraan.” Iedereen die ooit een grote liefde verloor, in welke vorm of gedaante dan ook, zal dat herkennen. Groot geluk schuilt in de kleinste, vaak alledaagse dingen.

Wie houdt je warm in de winter? van Berend Boudewijn (1936) is verschenen in oktober 2023 en uitgegeven door uitgeverij Atlas Contact. Het boek werd al in dezelfde maand herdrukt. Berend Boudewijn was bijna dertig jaar getrouwd met zangeres, presentatrice en schrijfster Martine Bijl, tot aan haar overlijden in 2019.

“Weet jij nog een goed boek voor mij?” Die vraag wordt mij regelmatig gesteld. Tijdens mijn studie Nederlands aan de Rijksuniversiteit Groningen verslond ik alles wat los en vast zat. Zelfs op de kleinste studentenkamers bogen de boekenplanken steeds verder door. In de jaren die volgden was er soms meer en soms minder tijd (of zin) om te lezen. Toch bleef de vraag naar interessante boeken, artikelen of tijdschriften vanuit mijn omgeving altijd komen. Daarom heb ik in mijn seizoensnieuws een kleine boekenrubriek opgenomen.

Wil je meer lezen over mijn werkzaamheden als tekstschrijver en mijn leven op het platteland? Abonneer je dan op mijn seizoensnieuws!