Niet alleen bekende mensen of succesvolle ondernemers leggen hun levensverhaal vast in een boek. Ook ‘gewone’ mensen kunnen kiezen voor een levensboek: een verslag van al dan niet opmerkelijke gebeurtenissen in hun leven, zodat hun verhaal bewaard blijft voor het nageslacht. In deze blog deel ik een aantal ideeën bij het levensboek.
“Vergeet niet naar de band met broers en zussen te vragen”, zei de trainster tegen mij. Jaren geleden volgde ik een korte cursus over het schrijven van levensboeken voor senioren, omdat ik graag het levensverhaal van mijn eigen vader wilde vastleggen. Ik dacht aan de twee broers van mijn vader: één al lang geleden overleden, met verhalen over Indië in zijn lijf die hij nooit heeft gedeeld. De ander qua uiterlijk een wonderlijk evenbeeld van mijn vader, met veel belangstelling voor de stamboom van onze familie.
Broers en zussen zijn degenen die het langste bij je zijn in je leven
Ineens zag ik die drie jongens in hun jeugd op de boerderij. Zij zijn natuurlijk ook ooit jong geweest. En wat me vooral raakte in de woorden van de trainster: “Broers en zussen zijn over het algemeen degenen die het langste bij je zijn in je leven. Langer dan je ouders, die op zeker moment in je leven overlijden. En langer dan je partner of je kinderen, die pas later in je leven instromen. Broers en zussen staan het grootste deel van je leven naast je. Ze zijn vaak heel belangrijk in het verhaal van mensen, ook al voelt dat soms anders.”
Wat is een levensboek?
Een levensboek is het verhaal van iemand. Vaak van een ‘doodgewoon’ iemand. Maar wie is er doodgewoon? Iedereen maakt dingen mee in zijn leven, beleeft hoogtepunten en doorleeft dieptepunten. Vaak ontstaat tegen het einde van een loopbaan of van een leven de behoefte om al die verhalen nog eens de revue te laten passeren. Om ze vast te leggen voor het nageslacht, om ze te delen met de wereld of om ze gewoon nog één keer te vertellen. Een ghostwriter kan deze verhalen voor je opschrijven, zodat ze bewaard blijven.
Wat staat er in een levensboek?
Een levensboek hoeft niet per se chronologisch te zijn. Het is vaak een verzameling van opvallende gebeurtenissen of van waardevolle ervaringen in iemands leven. Er zijn ook geen regels voor de inhoud: de hoofdpersoon bepaalt wat er wel en niet in komt te staan.
Een levensboek is een verzameling van opvallende gebeurtenissen of van waardevolle ervaringen in iemands leven
Vaak vinden de gesprekken plaats aan de hand van bepaalde periodes in iemands leven. Hoe zag je jeugd eruit? Waar en met wie ben je opgegroeid? Wat voor werk heb je gedaan? Hoe heb je je privéleven ingevuld? Tijdens de gesprekken bepaalt de schrijver samen met de hoofdpersoon waar de accenten komen te liggen.
Een verslag van de beleving
Een levensboek draait altijd om het verhaal van de hoofdpersoon. Het is zoveel mogelijk in zijn of haar toon geschreven en vertelt zijn of haar levensverhaal. Het is in die zin subjectief: het verhaal gaat niet per se over de waarheid, maar is veel meer een verslag van de beleving. De schrijver kan uiteraard wel objectieve waarnemingen noteren, bijvoorbeeld over het uiterlijk of de omgeving van de hoofdpersoon.
Voor wie schrijf je een levensboek?
De doelgroep van een levensboek kan heel divers zijn. Het kan voor een kleine kring bedoeld zijn: je kinderen en kleinkinderen bijvoorbeeld. Misschien ben je een toonaangevende figuur in je regio geweest en vinden dorps- of stadsgenoten het interessant om jouw verhaal te lezen. Wellicht was je een succesvol ondernemer en wil je je ervaringen en kennis overdragen aan opvolgers of andere belangstellenden in jouw branche. Vooraf spreek je met de schrijver van je levensboek duidelijk af voor wie het boek bestemd is. Daarop worden de toon van het verhaal en ook de mogelijke gevoeligheden rondom details aangepast.
Bijdrage aan individuele zorg
Levensboeken worden regelmatig gebruikt in de zorg. Een levensboek kan een belangrijke bijdrage leveren aan individuele, persoonsgerichte zorg. Herinneringen ophalen gaat immers gemakkelijker aan de hand van foto’s en verhalen. In een levensboek komt het leven van de hoofdpersoon weer tot leven, zodat hierover samen gepraat kan worden. Zo kan een levensboek een belangrijk communicatiemiddel worden.
Nalatenschap
En dat levensboek van mijn vader? Dat is er gekomen. In de laatste jaren van zijn leven interviewde ik hem over zijn jeugd, die zich deels afspeelde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Over de ontmoeting met mijn moeder. Over zijn diensttijd, waarin de overstromingen in Zeeland diepe indruk op hem maakten. Over zijn werkzame leven, over zijn vele vrijwilligerswerk, over zijn geloof. We kwamen dichter tot elkaar – veel dichter dan we ooit waren geweest. Ik raakte onder de indruk van zijn verhalen – hij van mijn schrijftalent. We zagen kanten van elkaar die we nog niet eerder hadden ontdekt. Heel waardevol: het versterkte onze band in de laatste jaren en de gesprekken hebben me heel veel mooie herinneringen en verhalen meegegeven, die ik koester – juist nu hij er niet meer is.
We zagen kanten van elkaar die we nog niet eerder hadden ontdekt
Het heeft mij definitief overtuigd van de waarde van levensboeken. Ieder mens heeft prachtige verhalen en het is zonde om die verloren te laten gaan. Dus: wil jij ook een levensboek laten schrijven? Heb je iemand in je omgeving, van wie je graag de verhalen wil laten vastleggen? Of kun je hulp gebruiken bij het interviewen van een naaste en/of het schrijven van een levensboek? Neem dan contact met mij op. Ik help je graag!
